پانل کناف ضد حریق چیست؟

پانل کناف ضد حریق، نوعی صفحه گچی روکش‌دار است که برای ایجاد پوشش دیوارها، سقف‌های کاذب یا جداره‌های داخلی طراحی شده‌ است و به‌طور مشخص برای مقاومت در برابر حرارت بالا و جلوگیری از گسترش آتش به کار می‌رود.

یکی از مهم‌ترین ضعف‌های سازه‌های فولادی، مقاومت پایین آن‌ها در برابر آتش‌سوزی است؛ به‌گونه‌ای که در مدت‌زمان کوتاهی پس از وقوع حریق، ممکن است دچار ناپایداری شده و به طور کامل فروبپاشند. بر اساس مقررات و استانداردهای مربوطه، لازم است سازه‌های فولادی برای مدت مشخصی در برابر آتش مقاوم‌سازی شوند. یکی از کاربردهای پنل کناف ضد حریق (FR یا GKF) و صفحات مقاوم در برابر حریق و رطوبت کناف (FM یا GKFI)، حفاظت از سازه‌های فولادی از طریق پوشش تیرها و ستون‌ها است.

کارایی اصلی کناف نسوز چیست؟

صفحات گچی ضد حریق (که در بازار ایران غالباً با عنوان کناف ضد حریق یا گچ برگ FR شناخته می‌شوند) از هسته گچی همراه با افزودنی‌هایی مانند الیاف فایبرگلاس یا مواد معدنی مقاوم در برابر حرارت تشکیل شده‌اند، تا در زمان وقوع حریق به‌عنوان بخشی از سیستم حفاظت منفعل در برابر آتش (Passive Fire Protection) عمل کنند.

به‌عبارت دیگر، این پانل‌ها با افزایش چگالی، افزودن فیبرهای شیشه‌ای، پوشش‌های مقاوم در برابر حرارت و طراحی ویژه لبه‌ها و سطح، می‌توانند زمان بیشتری را در مقابل آتش دوام بیاورند و از انتقال حرارت و گسترش آتش جلوگیری کنند.

اینجا ببینید » انواع پانل کناف + ویژگی‌های مهم

عملکرد پانل کناف ضد حریق

پانل کناف ضد حریق به عنوان بخشی از سیستم حفاظت غیرفعال در برابر آتش (Passive Fire Protection) عمل می‌کند و وظیفه آن جلوگیری از گسترش شعله، دود و حرارت در بخش‌های مختلف ساختمان است. عملکرد آن بر پایه ترکیب خاص مواد سازنده و رفتار فیزیکی گچ در برابر حرارت شکل می‌گیرد:

جذب گرما و تأخیر در انتقال حرارت

هسته گچی پانل دارای مولکول‌های آب به‌صورت کریستالی است. در زمان تماس با حرارت بالا، این آب به بخار تبدیل شده و انرژی گرمایی را جذب می‌کند (فرآیند آندوترمیک). این ویژگی باعث می‌شود دمای پشت پانل تا مدت زیادی پایین‌تر بماند و آتش دیرتر گسترش یابد.

حفظ انسجام ساختار در حرارت بالا

در ساخت پانل‌های ضد حریق، از الیاف فایبرگلاس یا الیاف معدنی مقاوم استفاده می‌شود که با تقویت هسته گچی، از فروپاشی یا ترک خوردن سریع آن جلوگیری می‌کنند. در نتیجه، پانل تا زمان بیشتری فرم خود را حفظ کرده و از ریزش جداره یا سقف جلوگیری می‌شود.

پوشش کاغذی مقاوم

کاغذ روی پانل معمولاً با ترکیبات ضد حریق پوشش داده می‌شود تا در برابر شعله مستقیم مقاومت بیشتری داشته باشد. همچنین رنگ خاص کاغذ (مثلاً صورتی یا خاکستری) به تشخیص سریع نوع پانل کمک می‌کند.

ممانعت از عبور دود و گازهای سمی

وقتی درزها و اتصالات پانل با بتونه ضد حریق پوشانده شوند، سیستم حاصل مانند یک سد یکپارچه عمل می‌کند که از نفوذ دود و گاز به فضاهای مجاور جلوگیری می‌کند.

پایداری در برابر تغییرات ناگهانی دما

ترکیب مواد درون پانل باعث می‌شود انبساط حرارتی کنترل‌شده باشد و پانل دچار تاب یا انحراف ناگهانی نشود، که این ویژگی در مسیرهای فرار یا اتاق‌های حساس بسیار مهم است.

کاربردها و نمونه های استفاده از پانل کناف ضد حریق

در پروژه‌های ساختمانی، پانل‌های ضد حریق در فضاهایی که ایمنی در برابر آتش اهمیت بالایی دارد، بسیار کاربردی هستند. این پانل‌ها به‌ویژه در بخش‌هایی از ساختمان که احتمال تماس با حرارت یا شعله وجود دارد، گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شوند. برخی از مهم‌ترین کاربردهای آن عبارت‌اند از:

• دیوارهای جداکننده و پوششی: در فضاهایی که احتمال آتش‌سوزی یا انتشار دود وجود دارد، استفاده از پانل‌های ضد حریق باعث می‌شود شعله و حرارت به سایر بخش‌های ساختمان منتقل نشود و فرصت لازم برای اطفای حریق فراهم گردد.
• سقف‌های کاذب و محفظه‌های تأسیساتی: این پانل‌ها برای پوشش مسیر لوله‌کشی، کابل‌کشی و سیستم تهویه بسیار مناسب‌اند، زیرا در صورت بروز آتش، از انتقال حرارت به بخش‌های بالایی یا مجاور جلوگیری می‌کنند.
• پوشش ستون‌ها، تیرها و اجزای سازه‌ای: برای افزایش دوام سازه در برابر حرارت و جلوگیری از تضعیف مقاومت فلزات در دمای بالا، از پانل‌های ضد حریق به‌عنوان پوشش محافظ استفاده می‌شود.

اینجا ببینید » پانل هات استمپ چیست؟ + قیمت ویژه

ضخامت های متداول پانل نسوز کناف

در جدول زیر، می‌توان ضخامت‌های متداول پانل، کاربردهای معمول و میزان مقاومت تقریبی آن‌ها در برابر آتش را مشاهده کرد:

زیرسازی پنل کناف ضد حریق

در این سیستم، یک زیرسازی فلزی سبک در اطراف تیرها و ستون‌ها اجرا می‌شود که صفحات گچی بر روی آن نصب می‌گردند. به این ترتیب، لایه‌ای از صفحات مقاوم در برابر حریق، اجزای سازه‌ای را احاطه کرده و از آن در برابر آتش محافظت می‌کند. با استفاده از این روش، می‌توان پوشش‌هایی با درجه مقاومت تا ۱۲۰ دقیقه برای تیرها و ۱۸۰ دقیقه برای ستون‌ها ایجاد کرد.

در سیستم‌های ساختمانی امروز، استفاده از چنین پانل‌هایی به‌ویژه در قسمت‌هایی که احتمال وقوع آتش‌سوزی یا ارتقاء ایمنی لازم است، مورد توجه قرار گرفته است. برای مثال در چاله‌های آسانسور، مسیرهای فرار، سقف‌های طبقات، پوشش ستون‌ها یا دیوارهای جداکننده.

اینجا ببینید » پانل کناف ضد آب چیست؟

جدول مزایای پانل کناف ضدحریق

نکات فنی مهم و ضوابط اجرا

برای استفاده مؤثر از پانل‌های ضد حریق، توجه به چند نکته اجرایی ضروری است:

• زیرسازی پروفیل‌ها (استاد، رانر) باید مطابق استانداردها مثلاً ASTM C754 اجرا شود؛ زیرا عملکرد کلی سیستم آتش‌بندی وابسته به جزئیات اتصال و زیرسازی است.
• درزها و اتصالات بین صفحات باید با بتونه‌های درزگیر مخصوص پر شوند تا امکان نفوذ آتش یا دود از لایه پنهان به قسمت دیگر کاهش یابد.
• انتخاب ضخامت مناسب بر اساس کاربرد، بارهای واردشونده، طراحی معماری و درجه مقاومت خواسته‌شده، حیاتی است.
• پانل‌ها باید در محیط خشک و مناسب نگهداری شوند تا از آسیب دیدن لبه‌ها، تاب برداشتن یا تغییر ابعاد جلوگیری شود.
• اجرای کار باید به‌دقت مطابق کاتالوگ فنی و گواهینامه‌های سیستم انجام شود نه صرفاً نصب پانل بدون توجه به سیستم کامل.

چرا پانل ضد حریق انتخاب بهتری است؟

فرض کنید ساختمانی دارید که در بخش‌هایی مانند چاله آسانسور، کانال تاسیساتی، راهرو فرار یا سقف یک طبقه پرخطر نیاز به مقاومت بالاتر در برابر حریق دارد. در اینجا پانل گچی معمولی پاسخگو نیست. استفاده از پانل ضد حریق باعث می‌شود زمان گسترش حریق افزایش یابد، تمهیدات ایمنی مانند تخلیه افراد یا ورود نیروهای آتش‌نشانی بهتر انجام شود، و در نهایت آسیب سازه و خسارت مالی کاهش یابد.

علاوه بر این، در بسیاری از مقررات ساختمان و آیین‌نامه‌های ایمنی، استفاده از مواد مقاوم در برابر حریق برای بخش‌هایی که به عنوان مسیر فرار یا جداره حریق‌بندی‌شده تعریف شده‌اند، الزامی است.

شرکت ساختمانی آکس

برای خرید پنل‌های کناف ضدحریق و صفحات گچی مقاوم در برابر آتش و رطوبت، می‌توانید با کارشناسان شرکت آکس تماس بگیرید و از خدمات مشاوره رایگان و بازدید از محل پروژه بهره‌مند شوید.